1610-07-06.A Duplessis
Amplissime domine
Legi tuas litteras ad Asselinæum, prudentes et nostræ sententiæ congruentes. Tempus partus nostri instare credebamus: spes cum vita regis perijt, nam nisi bello aliquis aditus ad conscientiæ libertatem aperiatur, loqui libere non audemus. Sic sumus Itali. Pauci bene agere volunt, et qui id cupiunt, non nisi tuto aggrediuntur. De rerum Statu, qui e manibus abijt, nihil attinet dicere. E præsenti materia opus faciendum est.
Res Italiæ in eo sunt statu. Arma parant Hispanus, princeps Sabaudiæ defensioni insistit, aggressurus etiam si vires adessent, vel si arma Franciæ apparerent. Venetus ei promisit auxilium pro eius defensione et ob eam causam arma parare constituit et cœpit. Nemo nostrum ignorat, infensum nobis Hispani animum, papæ mentem magis infensam esse, non omnes norunt: plerique eius meretricio astu decipiuntur. Rex mortuus dixit papam velle regi Franciæ favere, omnes laudare, omnibus bonum italicum prædicare. Verum paulo post aperuit quod intus premebat, de bello religioni reformatæ inferendo. Fœdus cum Germanis Batavis multi cupiunt. Duo tamen obstare videntur quæ amovere necesse. Alterum quod quibus dam videtur specie fœderis ad bellum non necessarium trahi; alterum vero quod supersticiosis videtur, religionis Romanæ abnegatio, si cum soli protestantibus ineatur. Amborum remedium, si rex Franciæ in fœdere primas teneret, et regina se auctorem præberet. Hoc agendum, quod ad res Franciæ attinet, iam Venetia per legatum ordinarium reginæ dici jussit, non posse regnum servari nisi pace religionis reformatæ. Imo addidit, bonum Franciæ et Romæ incompatibilia esse : ideo videret quos audiret, idem agent extraordinarij. Bene omnia agentur, illud solum displicet, quod qui ordinarius mittitur, semipapista est. Ego, Amplissime Vir, Deum rogo ut gloriam suam in nobis promoveat, et te omnibus suis donis augeat.
Vale
Venetiis, 6 iulii 1610